In de duinen ten noorden van de Reddingsweg ligt het kerkhof Vredenhof. Het is een kerkhof voor drenkelingen en soldaten uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. In totaal liggen er 118 personen begraven. De soldaten en zeelui komen uit verschillende landen: Groot Brittannië, Frankrijk, Canada, Nieuw-Zeeland, Australië, Polen en Duitsland. Een stille en indrukwekkende plaats, mede door de jonge leeftijd van de personen die er liggen begraven.
De oorsprong
De oorsprong van Vredenhof ligt in 1863. Toen raakte het Zweedse zeilschip ‘Rantra’ aan de grond, even ten noorden van het eiland. Schip en bemanning maakten geen schijn van kans. Eenkele dagen later spoelden negen zeelieden aan. Ze werden in de duinen nabij paal 7 begraven, maar niet voor lang. Door nieuwe stormen en hoge golven werden de lichamen bloot gespoeld. Zij werden door het water meegenomen naar een plek die even ten zuidoosten van het huidige Vredenhof ligt. Eilanders vonden ze, wikkelden ze in zeildoek en begroeven ze opnieuw. De plek werd later ‘Het Zweedse kerkhof’ genoemd.
Drenkelingen en soldaten
In 1906 werd de eerste drenkeling op het huidige Vredenhof begraven en de laatste in 1968. De meeste drenkelingen (70) zijn in de Tweede Wereldoorlog aangespoeld Ze verschillen van zeeman tot vliegtuigbemanning, maar er zijn ook soldaten die tijdens de slag om Duinkerken zijn gestorven en in augustus 1949 op het eiland aanspoelden.
De begraafplaats is aangelegd op initiatief van onder meer de eilanders Cornelis Hoekstra en Wopke Fenega. Voormalig eigenaar van Hotel Van der Werff, Sake van der Werff (foto), regelde voornamelijk het geld. De Duitse Graaf Von Bernstorff, destijds eigenaar van het eiland, schonk de grond.
Hotelhouder Sake van der Werff betaalde het onderhoud van Vredenhof. Sake en zijn zoon liggen ook op Vredenhof begraven, alsmede Jan Fischer, de voormalige eigenaar van Hotel Van der Werff.
Op Vredenhof staat een lijkenhuisje, dat er niet ‘zomaar’ kwam. Een publiek geheim op Schiermonnikoog is dat de verstandhouding destijds tussen burgemeester Van den berg en ‘onderkoning’ Sake van der Werff niet goed was. Aanvankelijk weigerde B&W toestemming voor de bouw van het huisje. Sake van der Werff schreef daarop een brief over de weigering van B&W naar een hooggezeten ambtenaar die hij kende in Den Haag, referendaris Kruis. Sake nodigde Kruis uit om zelf te komen kijken op Vredenhof. Dat deed Kruis. En niet lang daarna arriveerde op het eiland een brief van de minister, waarin deze het college van Burgemeester en Wethouders van Schiermonnikoog gelastte aan de ‘Vereniging voor het Onderhoud van Vredenhof’ een bouwvergunning te verlenen.
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werden oorlogsslachtoffers, ongeacht hun nationaliteit, met militair ritueel door de bezetter begraven. Op de foto een begrafenis in bijzijn van hotelier Sake van der Werff.
Het eerste slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog op Vredenhof is RAF-vlieger Allan Wilson, 23 jaar, (eerste in de foto-rij hierboven). Hij spoelde aan in november 1939, nauwelijks twee maanden na het begin van de oorlog. Daarna volgde, in augustus 1940, de gruwelijke vondst die drie eilanders deden tijdens een zwempartij, toen zij ineens tussen de stoffelijke overschotten van veertien Franse en vier Britse soldaten bleken te zwemmen. Deze waren, vanuit Duinkerken op de vlucht voor de Duitsers, op het Kanaal door mijnen of aanvaringen in de mist omgekomen.
Vanaf augustus 1940 werden ook achter het lijkenhuisje drenkelingen begraven. Canadezen, Australiërs, Fransen, Nieuw-Zeelanders, Duitsers en Polen, vaak van nauwelijks twintig jaar oud.
Het lichaam van George Young spelt op donderdag 20 augustus 1942 aan op het Noordwest strand bij Simonszand te Schiermonnikoog. George wordt, met militaire eer, begraven op zaterdag 22 augustus 1942 in graf nummer 84.
Sake van der Werff – mede-oprichter van Vredenhof – overleed op 1 mei 1955. Hij had de uitdrukkelijke wens om op Vredenhof begraven te worden, naast zijn kort daarvoor overleden oudste zoon Tjeerd. Omdat Van der Werff drenkeling noch oorlogsdode was, moest koningin Juliana hiervoor speciaal toestemming geven.
Op 19 juni 2014 werden vijf graven van nog onbekende drenkelingen geopend door medewerkers van het Nederlands Forensisch Instituut. Van de overblijfselen werd DNA afgenomen opdat uiteindelijke identificatie wellicht alsnog mogelijk wordt. Vervolgens werden de overblijfselen in een gesealde zak herbegraven in het originele graf. Het graf van de drenkeling in graf nummer 23 werden laarzen aangetroffen. Een van de laarzen is niet herbegraven, maar werd later geconserveerd om zo het verhaal van de onbekende drenkeling , met beeld, te kunnen vertellen.
Ieder jaar vindt op 4 mei de dodenherdenking plaats, waarbij men in stille tocht vanaf de Got Tjark in het dorp naar Vredenhof gaat. Aldaar wordt een krans gelegd en worden de volksliederen gespeeld van de nationaliteiten die op Vredenhof begraven liggen.
Meer informatie over begraafplaatsen op schiermonnikoog is hier te bekijken: Begraafplaatsen Schiermonnikoog
Fredenhaf
Yn de lete de dune, fier fan hus yn fraimden greoun,
Het so monnich muede swalker hier in latste rasplaits feoun.
De see noom him wal op, maar wue him tach net haude,
Brachthim wier nooi de kust der wez de stomper feoun.
Soms troch brut geweld ferminkt, maar liet us derieur sweje,
Syn nome faak net bekend, nach syn gebeurtegreoun.
Ienfaudig is it graf, maar ieural leit de stilte,
Wat krimpe, in blom, in struk, in kruus.
Hier sjongt de lets syn liet, hier rieusje saft de halmen,
Al is it syn fraimden greoun, hy is tach thus.
Vreedzaam plekje in de duinen
waar de strijd volstreden is
waar de spar en dennekruinen
graven dienen als een nis
Rustplaats van de onbekenden
Die de zee verzwolgen heeft
Die hun schreden nimmer wenden
waar hun bloedverwant nog leeft
Eenzaam, maar toch niet vergeten
Rusten zij hier naast elkaar
Eens als vijand, zoo verbeten
Op het slagveld vol gevaar
Droevig stemt het ons te moede
Als wij lezen wat er staat
Oorlogskerkhof, uit den bloede
Door ons menschen zoo gehaat
Elders wordt zij om ons henen
En haar gesel slaat geducht
En haar sikkel laat zich leenen
Oogstende straks een wrange vrucht
Nedrig plekje op ons Eiland
veel besproken en bezocht
Door de hedendaagsche toestand
ving weer aan, een droeve tocht
Heden waren wij getuigen
wat de oorlog produceert
veler loopbaan valt in duigen
recht vertreden en onteerd
Op ‘t commando, aan den schouder
Pet af, presenteer ‘t geweer!
Daalt de kist, ons bloed wordt kouder
In ‘t graf, met militaire eer
Foto’s worden nog genomen
En vereeuwigd op de plaat
Moederhart van ver gekomen
spreekt voor het laatst tot den soldaat
Die gevallen op het slagveld
wordt geprezen als een krijgsheld
Rust dan zacht, op Vredenhof
* Acrostichon op Vredenhof, door een onbekende dichter op papier gezet bij de begrafenis van Alan Wilson, ‘Eerste slachtoffer der zee tijdens dezen oorlog op Vredenhof ter aarde besteld’, 24 oktober 1939.
Eenvoudig is het graf, maar overal ligt de stilte
Een paar schelpen, een bloem, een struik, een kruis
Hier zingt de leeuwerik zijn lied, hier ruisen zacht de halmen
Al is het in vreemde grond, hij is toch veilig thuis
Lammert Wiersma, oud-directeur loodswezen Rotterdam – Friese dichter.
Bron: schierweb.nl Meer informatie over Schiermonnikoog lees je hier in ons blog overzicht.
Op Waddenverhuur vind je alles wat te maken heeft met recreatie rond het waddengebied. Bezoekers kunnen accommodaties rechtstreeks bij de eigenaren boeken zonder tussenkomst van een 3e partij.
