Het vormen van duinen is door de eeuwen heen ontstaan doordat water en wind zand aanvoeren. In de luwte van gras en helm daalt het zand neer. Ook ontstaan duinen door de aanplant van helmgras en takkenschermen.
Door de hoge kalkaanvoer heeft het eiland de meest kalkrijke duinen van alle Waddeneilanden. De oude duinen (ontstaan in de periode 1450-1850), ten noorden van het dorp en de polder, zijn minder kalkrijk dan de jonge duinen (Kobbeduinen, Willemsduin, ontstaan na 1850).
Afhankelijk van de plaats van de duinen is er andere begroeiing. Ook het verschil tussen noord- en zuidhellingen geeft variatie in de plantengroei met de invloed van zon en wind. De duinen raken steeds meer begroeid doordat er minder konijnen zijn. De duinen van het eiland zijn vooral van belang vanwege de variatie aan valleien.
* Duinen rond de Westerplas
De duinen aan de westelijke kant zijn aangelegd door mensenhanden. Ze worden ook wel stuifdijken genoemd omdat de zee hier veel duinen wegspoelde. Het betreft hier een smalle rij jonge duinen die aangelegd zijn na 1850.
* De oude duinen
Dit zijn de oudste duinen van het eiland Ze liggen aan de noordkant van het dorp en liggen er al vanaf ongeveer 1500.
* Duinen ten noorden van dorp en polder
Deze zijn ontstaan tussen 1400 en 1850. Dit zijn de enige duinen waar dennenbossen groeien. Omdat men vroeger veel problemen had met het verstuiven van de duinen werden dennenbossen en helmgras aangeplant. In deze duinen komen veel zeldzame vogels en planten voor, zoals de zonnedauw.
* De Kooiduinen
Dit zijn een soort verlengde van de oude duinen. De Kooiduinen lopen van de begraafplaats Vredenhof naar de meest oostelijke punt van de zeedijk. De Kooiduinen zijn circa 300 jaar oud. De duinen zijn een onderdeel van de zogeheten dijkring. Dat is de ring op deltahoogte van dijk en duinen om het dorp en de polder heen. In 1963 werden de Kooiduinen daarom opgehoogd met zand uit wat nu de Berkenplas en de Kooiplas is. In 1992 werden de Kooiduinen wederom opgehoogd met zand wat nu de Binnenkwelderplas is (ten noorden van de Kooiplas).
* De Kobbeduinen
Deze duinen ontstonden in de eerste helft van de 19e eeuw. ‘Kobbe’ is een verbastering van ‘Kove’ wat meeuw betekent. In de duinvalleien groeien door de beschutte ligging hoge planten. Vlier, duindoorn en wilgenroosje geven het gebied het hele jaar door een kleurig aanzien. Op lage plekken waar de zee niet kan komen staat veel parnassia. Omdat veel geultjes die vroeger water afvoerden zijn dichtgegroeid, zijn delen van de Kobbeduinen drassig geworden. Daar komen de groenknolorchis, de slanke duingentiaan en de vleeskleurig orchis voor. Op de Kobbeduinen vindt u twee houten bakens die gebruikt worden door wandelaars als navigatiepunten. Ten oosten van het eerste baken ligt een fraai en groot stiltegebied.
* De Stuifdijk
Vroeger diende de stuifdijk duidelijk ter bescherming van het eiland, maar dat is nu niet meer nodig. Nabij paal 10.4 is een gat in de stuifdijk geslagen waardoor zeewater beperkt binnenstroomt naar de kwelder.
* Willemsduin
Het Willemsduin is de meest oostelijk gelegen duingroep. Voor de aanleg van de stuifdijk werd het Willemsduin elk jaar groter. Na de aanleg werd het duin langzaam kleiner. Het is een bekend punt voor wandelaars en wadlopers. Bij het duin staat een baken voor zeelui en wandelaars.
Broedvogels
De voornaamste broedvogels in de duinen van Schiermonnikoog zijn blauwe kiekendief, eidereend, tapuit, graspieper en de bergeend.
Konijnen in de duinen
Gelukkig komen er de laatste jaren weer meer konijnen voor op het eiland. Vroeger waren er veel, maar door dodelijke ziektes als myxomatose en VHS liep het aantal enorm terug. Een goede konijnenstand is belangrijk, want de dieren doen belangrijk werk in de duinen. Ze graven holen waardoor er stuifgaten in de duinen zijn. Dit houdt de dynamiek in het gebied op peil, wat een positieve uitwerking heeft op de flora en fauna. Ook knabbelen ze planten kort, waarmee ze de begroeiing vitaal houden.
De natuurbeheerders hebben er de afgelopen jaren van alles aan gedaan om de leefomgeving van de konijnen te verbeteren. Zo zijn er boompjes en struiken in de duinvalleien verwijderd. Dat lijkt te hebben gewerkt, maar myxomatose blijft de populatie bedreigen, en wordt overgebracht door muggen, vlooien of vliegen. Wij mensen hebben myxomatose zelf uitgevonden met als doel konijnen te bestrijden. in 1949 werd het ingevoerd in Australië en in 1953 volgde Frankrijk. VHS kennen we in Nederland sinds 1990. Het virus werd eerder in China ontdekt. Het vreemde is dat je bij VHS uiterlijk niets aan een besmet dier ziet, maar het sterft binnen 48 uur.
Myxomatose is een virus dat behoort tot de pokkenvirussen. Konijnen die besmet zijn kunnen andere konijnen besmetten. De ziekte komt het meest voor in de zomermaanden. Bij hazen komt de dodelijke ziekte niet voor. De ziekte kan niet bestreden worden. Besmette dieren krijgen eng rode ogen, bulten en sterven vrij snel aan longontsteking. Foto links: konijn met ontstoken ogen als gevolg van myxomatose.
Op Waddenverhuur vind je alles wat te maken heeft met recreatie rond het waddengebied. Bezoekers kunnen accommodaties rechtstreeks bij de eigenaren boeken zonder tussenkomst van een 3e partij.
